विनोद भट्टराई
अहिले विश्वव्यापी रुपमा कोरोनाको माहामारी फैलिएको छ । यसबाट आफ्नो मुलुक र आफ्ना नागरिकलाई बचाउन हरेक मुलुक अधिकतम प्रयत्नका साथ कृयाशिल छन् । नेपालमा पनि यो प्रयास जारी छ । मुलुकका तीनवटै तहका सरकारहरुले सक्दो मेहनत गरिरहेका छन् ।

संघिय सरकारका स्वास्थ्य मन्त्री भानुभक्त ढकालले अहोरात्र खटेर यसमा नेतृत्वदायी भूमिका निर्वाह गरिरहेको देखिन्छ । उहाँको जुन पृष्ठभूमी छ त्यसमा विचलन आएको छैन भने उहाँबाट अनियमितता हुने वा हुन दिने कुरा कल्पना पनि गर्न सकिदैन । यदि समयले कहिं कतै उहाँलाई गलतबाटोमा हिंड्न उत्प्रेरित गर्न थालेको भए पनि अहिलेको परिस्थितिमा त्यस्तो सोच आफै निरुत्साहित हुनु पर्ने हो । अझ पछिल्लो समयमा सार्वजनिक पद धारण गरेका सत्तारुढ दलका नेताहरुको गतिविधिका कारणले व्यक्ति र सम्बद्ध पार्टीलाई पु¥याएको क्षतिको पनि उहाँ जत्तिको व्यक्तिलाई राम्रै हेक्का हुनुपर्छ ।

उहाँ मात्र होइन उहाँका सहयोगि, परिवार र मातहतका अधिकारीहरुलाई पनि गलत कार्यबाट उत्पन्न हुन सक्ने परिस्थिति र क्षतिको अनुमान पक्कै होला । यो सबै परिस्थिति, देश, जनता र उहाँलाई त्यो जिम्मेवारीमा पु¥याउने दलप्रतिको उत्तरदायित्व र दशकौ संघर्ष गरेर आर्जेको आफ्नो प्रतिष्ठा, नैतिकतालाई चटक्कै भूलेर भ्रष्टचार गरेको वा गर्न छुट दिएको हो भने स्वास्थ्य मन्त्री ढकाललाई समर्थन गर्न होइन भिरबाट लड्न लागेको भएमा राम राम भन्न पनि सकिदैन । साथै मन्त्रीको कार्यबोझ र तनावको अवस्थाको फाइदा लिदै गलत रिपोर्ट गरेर कुनै सहयोगि, व्यापारी, एजेन्ट वा कसैले पनि अनियमितता गराएको रहेछ भने पनि हदैसम्मको कार्वाहि गर्न सक्नु पर्दछ ।
तर हामी प्रायः एउटा कोणबाट मात्र विश्लेषण गरेर धारणा बनाउदै छौं भने कहिलेकाहिं त्यो गलत पनि हुन सक्छ । मन्त्री र मन्त्रालयसँग सम्बन्धित बिषय अलिक प्रधानताका साथ सम्प्रेषित भइरहेको छ, सँगसँगै निजि अस्पतालहरुले बिरामी उपचार गर्न नमानेको, बाहिरबाटै फिर्ता पठाएको अर्को बिषय पनि चर्चामा छ । धेरै क्षेत्रबाट दैनिक यो गुनासो आइरहेको छ ।

देशमा स्थापित सञ्चालित स्वास्थ्य संस्थाहरु जसले स्वास्थ्य सेवा दिने शर्तमा व्यवसाय सञ्चालन गरेका छन्, तिनले सेवा दिन अटेर गर्न मिल्दैन । अझ संकटको समयमा स्वस्थ्य जस्तो संवेदनेदनशिल क्षेत्रमा गैरजिम्मेवार बनेर संकट थप्ने नियत देखाएमा तिनलाई सरकारले नियमन, नियन्त्रण र सरकारीकरणसम्म गर्नु पर्दछ ।

स्वास्थ्य सुरक्षा सामग्री छैनन् भन्ने बहाना बनाउन सक्न्छि । तर के विश्वमा कोरोना फैलिएको सुचना सरकारले निजि अस्पताल सञ्चालक वा व्यवस्थापनले थाहा नपाउने गरी लुकाएको थियो ? तिनिहरुले विगतमा सबै स्वास्थ्य सामग्री सरकार मार्फत वा अनुमतिमा मात्र खरिद गर्ने गरेका थिए ? यदि होइन अनि निजि क्षेत्र सरकारी भन्दा अब्बल सेवा दिन्छन् भन्ने दावा सहित महँगो शुल्क लिएर व्यवसाय गर्न मिल्ने हो भने सम्भावित कोरोनाको माहामारी रोकथाम, उपचारको लागि पनि आवश्यक प्रवन्ध गरेर तयार भएर बस्न कसले रोकेको थियो निजि अस्पतालहरुलाई ? नीजि अस्पतालहरुले कोरोना लक्षण भएका मात्र होइन अन्य बिराीहरुलाई समेत सेवा दिन छोडिरहेका समाचारहरु आइरहेका छन् । यो निजि स्वास्थ्य संस्थाहरुको गैरजिम्मेवारीको पराकाष्टा हो । यसमा लगाम लाग्न जरुरी छ ।

सरकारले नीजि अस्पतालहरुको उक्त गैर जिम्मेवार कार्यलाई एक्सन लिएर नियन्त्रण गर्नु दवाब आउनु, त्यस तर्फ छलफल बहस हुन थालेपछि सम्भावित कार्वाहिलाई बिषयान्तर गरि ओझेलमा पार्न, सरकारले हालै खरिद गरेको सामग्रीको ठेक्का नपाएका नेपालमा मेडिकल माफियाहरुको योजनामा स्वास्थ्य मन्त्रीलाई अनियमितताको आरोप लगाइएको त होइन ? के त्यस्तो हुन सक्दैन र ? यसतर्फ गम्भीर छलफल हुन जरुरी छ ।

हामी सरकार र मन्त्रीहरुलाई पहिलो प्रहार गर्छौ । तर सरकारमा बस्नेहरु राजनितिक व्यक्ति हुन्छन्, अपवाद बाहेकका राजनितिक व्यक्तिहरु जनता प्रति जवाफदेहि हुन्छन् । उनीहरु त्यो पदावधि सकिए पछि पनि जनताको बिचमा गएर राजनिति गर्नु पर्छ भन्ने कुरालाई ख्याल गरेर काम गर्छन् भन्ने कुरा बिर्सन्छौ । अनि सरकार भन्दा बढि पहुँच (जुन सरकार भए पनि) देखाउने व्यापारी, माफियाहरु जसलाई जनता प्रति कुनै जवाफदेहिताको जरुरी हुँदैन, मात्र आफ्नो व्यापारिक स्वार्थ पुरा भए पुग्छ, उनीहरुलाई मानवियता, राष्ट्र र जनताको भलाई भन्दा आर्थिक लाभ बढि प्रिय हुन्छ, तिनका कर्तुतहरु के के छन्, तिनले देश र जनतालाई कति हानी गरेका छन् हामी पत्तो नै पाउदैनौ । त्यस्ता स्वार्थीहरुको स्वार्थ विपरित देश र जनताको स्वार्थ अनुरुप काम गर्न चाहने नेता मन्त्रीहरुलाई चिन्न सक्दैनौ र हल्लाको भरमा प्रहार गर्छौ, निरुत्साहित गर्र्छौै अनि अपेक्षा गरे बमोजिम काम हुँदैन र अन्त्यमा आफु पनि निराश हुन्र्छौ । कहि न कहि देश पछि पर्नुमा हामी नागरिक, हाम्रो अन्धभक्तिपन र अतिपुर्वाग्रही स्वभाव पनि दोषि छ ।

कोरोनाको संकट, त्रास सकिए पछि छानविन गरेर दोषको आधारमा जसलाई जे जे सजाय आवश्यक हुन्छ, गरियोस । अहिले भने सरकारले तिब्रताका साथ कोरोना रोकथाम तथा नियन्त्रणको अभियानलाई निरन्तरता दिनु पर्दछ, जनताले साथ दिनु पर्दछ ।
सबै सुरक्षित बसौ, स्वस्थ रहौं ।
यो पनि पढ्नुहोस् ‘वर्किंग फ्रम होम’स् ‘लकडाउन’ को एउटा सिकाई