दोहा- साउदी अरेबिया र उसका सहयोगी राष्ट्रहरूले कतारमाथिको प्रतिबन्ध हटाउन राखेको सर्तमध्ये पहिलो सर्त हो कतारले इरानसँग कूटनीतिक सम्बन्ध अन्त्य गर्ने र राजधानी दोहास्थित इरानी दूतावास बन्द गर्ने ।

अरब विश्वको अनुगमन गर्ने कैयौं जानकार साउदी र कतारबीच उत्पन्न विवादको सबैभन्दा ठूलो कारण नै इरान भएको बताउँछन् । साउदी र कतारबीच उत्पन्न विवादका अन्य कारणमा अल जजीरा टेलिभिजन च्यानलको गतिविधि र इजिप्टको मुस्लिम ब्रदरहुडसँग कतारको सम्बन्ध पनि समावेश छन् ।

साउदी अरेयिबा, युनाइटेड अरब इमिरेट्स, इजिप्ट र बहराइनले कतारको जल, स्थल र हवाई यातायातमा प्रतिबन्ध लगाएका छन् । प्रतिबन्ध लाग्नु अघिसम्म कतार एयरवेज विश्वकै सबैभन्दा राम्रो वायुसेवामा गनिन्थ्यो । अहिले उसले लामो हवाई मार्ग हुँदै गन्तव्यतर्फ उड्न बाध्य भएको छ, किनभने कतारका छिमेकी अरब राष्ट्रका आकाशमा प्रवेश गर्न रोक लगाइएको छ ।

कतारका लागि एउटा अर्को संकट पनि उब्जेको छ । प्रतिबन्धपछि विश्व बजारमा उसको क्रेडिट रेटिङ पनि घटाइएको छ । हुँदाहुँदा अहिले कतारलाई पर्सियन गल्फ कर्पोरेसनबाट पनि हटाउने गाइँगुइँ चलिरहेको सञ्चारमाध्यमले जनाएका छन् । यो संगठनमा पर्सियन गल्फमा जोडिएका ६ देश सामेल छन्।

साउदीले उनीहरूका सर्त नमानेपछि अब कतार संकट समाधानका सबै कूटनीतिक बाटो बन्द भइसकेको बताएको छ । विरोधी देशहरूले तेस्र्याएका सर्तपछि कतारले इरान र टर्कीको सहारा पाएको छ ।

इरानी राष्ट्रपति हसन रुहानीले कतारका ३७ बर्से अमिर सेख तमिम बिन हमाद अलथानीलाई इरान सामुद्रिक, स्थल र हवाई मार्गबाट कतारलाई कुनै पनि सहयोग गर्न तत्पर रहेको विश्वास दिलाए । प्रतिबन्ध लाग्नासाथ नै इरानले हवाई र सामुद्रिक मार्गबाट कतारलाई खाद्यान्नलगायत आवश्यक सामग्री पठाइरहेको छ । कतार एयरवेजले आफ्ना जहाज इरानी आकाश हुँदै युरोपतर्फ उडाइरहेको छ ।

तर कतारविरुद्ध साउदीले आफ्नो अभियान जारी राखेको छ । आफ्ना सर्तलाई ठीक सावित गर्न उसले अन्तर्राष्ट्रिय समुदायको समर्थन बटुल्ने प्रयास पनि गरेको छ । अन्तर्राष्ट्रिय समर्थन लिन संयुक्त राष्ट्र संघले उग्रवादी मानेका संगठनलाई पनि समर्थन गरेको आरोप उसले कतारमाथि लगाएको छ ।

जबकि केही दिन अघि मात्र बेलायती थिंक ट्यांक हेनरी ज्याक्सन सोसाइटीले जारी गरेको प्रतिवेदनमा साउदी अरेबियालाई उग्रवाद फैलाउने प्रमुख देश मानेको छ । थिंक ट्यांकका अनुसार अरब देश र इरान दुवै उग्रवाद फैलाउन जिम्मेवार छन्, त्यसमाथि पनि साउदी अरेबिया यो सूचीमा सबैभन्दा माथि छ । एउटा त्यस्तो देशमा जहाँ अतितमा सत्ता कब्जा गर्न विद्रोह र कू गरिँदै आएको छ, साउदी अरेबियासामु निहुरिनुको अर्थ हुन्छ फेरि एउटा अर्को कू । यसो गरे कतारका अमिर यति निर्बल हुन्छन् कि उनलाई सत्ता सम्हाल्न असम्भवजस्तै हुने प्रष्ट छ ।

अर्को शब्दमा कतारमा अर्को कू र सैनिक शासनबिना साउदी अरेबिया र उसका सहयोगी राष्ट्रका सर्त स्वीकार गर्नु कतारको शासक वर्गका लागि सम्भव देखिँदैन ।

अहिलेको कतार संकट इरानका लागि ठूलो जित हुने देखिँदैछ । इरानविरुद्ध अरब देशहरूको संयुक्त मोर्चा गठन गर्ने प्रयास असफल भइसकेका छन् । त्यसैगरी, सियाबहुल इरानविरुद्ध क्षेत्रीय गठबन्धन निर्माण गर्ने अमेरिकी राष्ट्रपति डोनल्ड ट्रम्पको योजना पनि असफल हुने सम्भावना देखिन थालेको छ ।

इरानसँग निकट सम्बन्ध राख्ने कतारको चाहनाको पछाडि मुख्यतयाः आर्थिक कारण छ । दुवै देशसँग पर्सियन गल्फमा ग्यासको ठूलो भण्डार छ । रसियापछि इरान र कतारसँग विश्वको दोस्रो र तेस्रो ठूलो ग्यास भण्डार छ ।

त्यसमाथि इरानविरुद्ध आक्रामक रवैया अपनाउन कतारलाई सहज छैन । उसको ग्यास आपूर्ति लाइन इरान हुँदै जान्छ र यस्तोमा इरानसँग विवाद गर्नु कतारका लागि बुद्धिमानीपूर्ण काम हुँदैन ।

यसबाहेक कतारमा अहिले जारी संकटले इरानका लागि फाइदा हुने बाटो पनि खुलेको छ । सन् २०२२ मा हुने फिफा विश्वकप फुटबल प्रतियोगितासँग जोडिएको योजना समयमा पूरा गर्न पनि कतारले इरानको सहयोग लिन सक्छ ।

एसोसिएसन अफ इरानियन एक्सपोर्ट्स प्रमुख रजा अन्सारीका अनुसार प्राविधिक र इन्जिनियरिङ सेवाका साटो इरानले २ अर्ब अमेरिकी डलर पाउन सक्छ र पछि यो रकम वार्षिक २५ अर्ब अमेरिकी डलरमा पुग्नसक्छ । अर्को शब्दमा भन्ने हो भने इरानलाई ताकेर कतारमाथि निशाना लगाउने साउदी अरेबियाको रणनीतिले अन्ततः इरानलाई नै राजनीतिक र आर्थिक फाइदा भइरहेको छ । विविसी

यो पनि पढ्नुहोस्

कतार जानेको संख्या ४० प्रतिशत घट्यो